Emigreren? Let op de fiscale woonplaats

Voor wie naar het buitenland verhuist, begint het meestal praktisch: tickets boeken, spullen inpakken, uitschrijven. Maar een belangrijke vraag wordt vaak vergeten: ben je voor de Belastingdienst écht geëmigreerd?

De fiscale woonplaats kan afwijken van je officiële adres of inschrijving. Het gaat fiscaal om het middelpunt van levensbelangen. Een andere fiscale woonplaats kan grote gevolgen hebben voor de Nederlandse belastingheffing.

Wat bepaalt de fiscale woonplaats?

In Nederland wordt de fiscale woonplaats bepaald aan de hand van de feiten en omstandigheden. Het gaat dus niet alleen om uitschrijving bij de gemeente, maar bijvoorbeeld ook om:

• Een woning kunnen gebruiken (ter beschikking hebben) in Nederland
• De verblijfplaats van het gezin
• Het aanhouden van een Nederlandse bankrekening
• Het gebruik van een Nederlandse auto of zorgverzekering

Dit zijn slechts enkele punten waar de Belastingdienst naar kijkt. Is er twijfel over de fiscale woonplaats? Hoe meer aanknopingspunten en hoe groter de belangen, des te groter de kans op vragen van de fiscus.

Emigratie vereist voorbereiding

Wie écht in het buitenland wil wonen, moet dat ook kunnen aantonen. Niet alleen door het adres te wijzigen, maar door te laten zien dat de banden met Nederland zijn verbroken. Denk aan het beëindigen van je huur- of koopwoning, het opzeggen van Nederlandse abonnementen en het openen van buitenlandse bankrekeningen.

Het is essentieel om het vertrek goed te documenteren (een goede paper trail). Houd bij waar je verblijft, hoe lang, wat je daar doet en hoe jouw sociale en economische leven zich verplaatst. Zeker als je in meerdere landen actief bent, kan dat later van grote waarde zijn.

Hoe bewijs je dat je echt weg bent?

Wie echt wil emigreren, moet niet alleen fysiek weg zijn, maar ook aantonen dat de banden met Nederland zijn verbroken. Denk aan:

• Het opzeggen/verkopen of verhuren van de eigen woning
• Het beëindigen van abonnementen en verzekeringen
• Overschakelen naar buitenlandse bankrekeningen
• Het bijhouden van bewijsmateriaal van verblijf in het buitenland (tickets, huurcontracten, agenda’s, enz.)

Dit lijkt misschien rigoreus, maar het komt vaak voor dat mensen nog jaren na hun ‘emigratie’ discussie krijgen met de fiscus. Bijvoorbeeld omdat er nog pinbetalingen in Nederland zichtbaar zijn, of omdat een woning leegstaat maar niet daadwerkelijk is verlaten. In de praktijk zijn wij dit vaker tegengekomen.

De Belastingdienst mag ver gaan

Twijfelt de Belastingdienst over de fiscale woonplaats, dan kan een zogeheten woonplaatsonderzoek worden gestart. Daarbij kan de Belastingdienst vergaande gegevens opvragen, zoals:

• Bank- en creditcardafschriften
• Energieverbruik van je woning
• Informatie over je verblijf via vliegtickets of zelfs social media

Een woonplaatsonderzoek gaat ver en er wordt nauwelijks tot geen rekening gehouden met privacy of inbreuk op de persoonlijke levenssfeer. Krijg je te maken met een woonplaatsonderzoek? Neem dan zo snel mogelijk contact op met een fiscaal adviseur om je bij te staan. Het is in dat geval essentieel om vanaf het begin een sluitende documentatie te hebben over waar je verblijft en waarom en niet meer aan te leveren dan gevraagd of verplicht.

Wat als je in meerdere landen verblijft?

Woon je gedeeltelijk in Nederland en deels in bijvoorbeeld Spanje of Duitsland? Dan wordt het nog complexer. Gelukkig bestaan er belastingverdragen tussen landen met zogeheten “tie-breaker regels”. Die bepalen op basis van onder andere:

1. Waar je duurzame tehuis is
2. Waar het middelpunt van je levensbelangen ligt
3. Waar je gewoonlijk verblijft
4. Je nationaliteit

Zo wordt uiteindelijk vastgesteld welk land jouw fiscale woonland voor de verdragstoepassing. Dit bepaalt welk land mag heffen.

Conclusie: emigreren is méér dan verhuizen

Wil je emigreren? Regel dit niet alleen administratief, maar verhuis ook feitelijk én verbreek de banden met Nederland. Maak bewuste keuzes en documenteer alle feiten en omstandigheden zorgvuldig.

Wil je zeker weten dat je geen fiscale verrassingen tegenkomt na je vertrek? Plan dan vooraf een gesprek met ons in.